Chính sách bảo hiểm thất nghiệp được xem là “phao cứu sinh” của người lao động (NLĐ) khi bị mất việc làm, nhằm hỗ trợ để họ sớm quay lại thị trường lao động. Thế nhưng, vì nhiều lý do khác nhau nên có không ít NLĐ đã có việc làm vẫn không khai báo, gian lận để hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN).
Không khai báo khi đã có việc làm
Tháng 1-2022, ông Đ.V.K (ở thị trấn Khánh Vĩnh) nghỉ làm việc tại Công ty TNHH H.T. Sau đó, ông K. đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh nộp hồ sơ xin hưởng TCTN. Hồ sơ đủ điều kiện, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã ban hành quyết định cho ông K. hưởng 3 tháng TCTN với mức hơn 2,3 triệu đồng/tháng. Theo quy định, để được hưởng TCTN tháng tiếp theo thì ông K. phải đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh để khai báo về tình trạng chưa có việc làm. Đến ngày 16-2, ông K. được tuyển dụng vào làm việc tại một công ty chế biến thủy sản ở Khu Công nghiệp Suối Dầu (huyện Cam Lâm), thế nhưng ông không khai báo đã có việc làm để tiếp tục được hưởng TCTN. Qua kiểm tra, các ngành chức năng phát hiện ông K. đang hưởng TCTN nhưng phát sinh đóng bảo hiểm xã hội (BHXH). Ngay sau đó, ông K. bị chấm dứt hưởng TCTN và bị thu hồi 1 tháng trợ cấp do hưởng sai. Tại cơ quan chức năng, ông K. thừa nhận hành vi gian lận của mình và đưa ra lý do: “Đi làm xa, không có thời gian về thông báo đã có việc làm”.
 Người lao động đăng ký, khai báo về tình trạng việc làm để hưởng trợ cấp thất nghiệp. |
Sau khi nghỉ việc tại Công ty TNHH Mariso Việt Nam, ông T.T.H. (ở phường Ninh Diêm, thị xã Ninh Hòa) đăng ký hưởng TCTN. Đồng thời, ông được ngành chức năng ban hành quyết định hưởng 3 tháng trợ cấp với mức hơn 2,3 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, sau 1 tháng hưởng, ông H. được tuyển dụng vào làm việc tại một công ty ở Khu Kinh tế Vân Phong. Qua kiểm tra, ngành chức năng phát hiện ông H. đang hưởng TCTN nhưng có phát sinh đóng BHXH. Do vậy, ông H. bị thu hồi hơn 4,6 triệu đồng tiền hưởng TCTN sai quy định do không trung thực khai báo về tình trạng việc làm. Tương tự, ông N.Đ.T. (ở xã Diên Sơn, huyện Diên Khánh) nghỉ việc tại Công ty TNHH Miboo Vina và đăng ký hưởng trợ cấp. Qua xác minh, ông T. đủ điều kiện được hưởng 4 tháng TCTN với tổng số tiền hơn 10 triệu đồng. Thế nhưng, khi ông T. có việc làm tại một ngân hàng trên địa bàn TP. Nha Trang cũng không khai báo. Khi phát hiện ông T. có phát sinh đóng BHXH, ngành chức năng đã dừng chi trả trợ cấp và thực hiện truy thu số tiền ông T. đã hưởng sai hơn 2,5 triệu đồng…
Cần sự trung thực
| Theo thống kê của Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, từ năm 2010 đến nay, đơn vị đã phối hợp với BHXH tỉnh phát hiện hơn 1.000 trường hợp NLĐ hưởng TCTN sai quy định với số tiền hơn 5 tỷ đồng. Các ngành chức năng đã thu hồi 988 trường hợp, còn hơn 100 trường hợp chưa thu hồi được với số tiền hưởng sai hơn 500 triệu đồng. |
Được biết, đa số NLĐ hưởng TCTN sai quy định là do không trung thực khai báo về tình trạng đã có việc làm, nghỉ hưu vẫn khai báo để hưởng, hoặc chết nhưng gia đình không thông báo để cắt hưởng TCTN. Trong khi đó, việc thu hồi tiền hưởng TCTN sai đang gặp nhiều khó khăn do NLĐ thường xuyên thay đổi thông tin, địa chỉ hoặc không tham gia đóng BHXH tại các doanh nghiệp khác khi có việc làm mới. Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh thiếu thông tin, địa chỉ liên lạc để hướng dẫn NLĐ thực hiện việc thu hồi trợ cấp hưởng sai. Bên cạnh đó, hiện nay, chưa có chế tài mạnh buộc NLĐ phải hoàn trả tiền TCTN hưởng sai trong thời gian nhất định. Cùng với đó, do một số lao động điều kiện kinh tế, thu nhập gặp nhiều khó khăn nên chưa có khả năng trả lại số tiền hưởng sai. Ngoài ra, do Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh thiếu thông tin kịp thời từ cơ quan BHXH để phát hiện sớm, ngăn chặn NLĐ hưởng sai quy định.
Theo ông Chu Văn Công - Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, hiện nay, một số NLĐ hưởng TCTN sai. Vì vậy, khi NLĐ khai báo có việc làm để chấm dứt hưởng TCTN thì bị truy thu. Người sử dụng lao động khi tuyển dụng cần phải ký kết hợp đồng cho NLĐ theo đúng quy định, qua đó để NLĐ có cơ sở khai báo khi chấm dứt hưởng TCTN. Đặc biệt, hiện nay, đối với những trường hợp NLĐ vi phạm chế độ chính sách về TCTN, ngoài bị truy thu số tiền hưởng sai sẽ không được bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm thất nghiệp chưa được hưởng. Vì vậy, để tránh mất quyền lợi, trong vòng 3 ngày, kể từ ngày có việc làm mới, NLĐ phải thực hiện khai báo về tình trạng đã có việc làm.
Hiện nay, Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh đã tăng cường tư vấn, hướng dẫn và nhắc nhở NLĐ khi đến đăng ký hưởng TCTN hoặc thông báo về tình hình việc làm. Thời gian tới, trung tâm sẽ thực hiện giải quyết chính sách bảo hiểm thất nghiệp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia theo quy định; áp dụng và triển khai tiếp nhận hồ sơ, trả kết quả giải quyết bảo hiểm thất nghiệp qua dịch vụ bưu chính công ích đối với những thủ tục hành chính mà không yêu cầu NLĐ phải trực tiếp thực hiện, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong việc tuân thủ các quy định về hưởng chế độ TCTN. Ngoài ra, BHXH tỉnh cần kịp thời chia sẻ thông tin về NLĐ đóng BHXH để tránh các trường hợp hưởng sai TCTN…
VĂN GIANG
