Trong kho tàng âm nhạc Việt Nam, những bản nhạc viết về biển luôn chiếm tỷ lệ vượt trội so với đề tài khác. Hầu như người nhạc sĩ nào cũng có đôi bài viết về biển như một cảm xúc tự nhiên.
Mỗi khi hè đến, công chúng đều nhớ đến 2 ca khúc nổi tiếng được sáng tác theo phong cách nhạc nhẹ của nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn, đó là “Tình em biển cả” và “Chiều trên bến cảng”. 2 ca khúc này đều sáng tác vào cuối thập niên 70. “Tình em biển cả” là khúc ca dào dạt của đất nước quê hương được hòa bình thống nhất. Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn cảm hứng vẽ một bức tranh về biển cả với giai điệu trong sáng nên thơ: “Chưa có bao giờ đẹp như hôm nay, non nước mây trời lòng ta mê say... những dãy đảo xa nằm nghe biển hát”. Công chúng và giới phê bình ngỡ ngàng trước một ca khúc vừa hay, trẻ trung và tươi tắn vô cùng ở thời điểm đó khi những ca khúc chiến đấu hào hùng, khí thế vẫn còn chủ đạo. Nhưng có lẽ phải đợi đến bản nhạc “Chiều trên bến cảng” thì mới hội đủ chất lãng mạn và dạt dào tình yêu của lớp người mới: “Một chiều mùa hè, gặp nhau trên bến cảng. Ta chia tay trong lòng bao lưu luyến. Anh đi ra khơi theo mùa cá biển. Em đi lên rừng theo tiếng sáo nai”. Bản nhạc rất da diết nhưng ngời ngời của bao la biển cả đất trời giữa tình yêu con người. Một bức tranh lao động - tình yêu mới đầy lạc quan. “Chiều trên bến cảng” có nét giống “Chiều hải cảng” (nhạc Liên Xô), hay bài “Ngôi sao ban chiều” gợi cảm hứng man mác bâng khuâng nơi chân trời góc biển với trái tim đang yêu của con người. Ca sĩ Ngọc Tân - người con đất cảng Hải Phòng đã lấy “Chiều trên bến cảng” làm bản nhạc tiêu biểu của mình và dường như chỉ có anh mới thể hiện hay nhất.
Cũng chia tay trên bến cảng nhưng là âm hưởng của người lính thủy với người yêu đó là bài hát “Chút thơ tình của người lính biển” - thơ Trần Đăng Khoa sáng tác cuối thập niên 70, được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc đã làm cho ca khúc đạt đỉnh cao về giai điệu, lời ca. Bài hát là cảm thức của người lính biển thời đại mới. Rất nhiều nhạc sĩ phổ bài này nhưng chỉ có Hoàng Hiệp thành công: “Khi chia tay anh dạo trên bến cảng, biển một bên và em một bên. Biển ồn ào, em lại dịu êm. Anh như con tàu lăn sóng từ hai phía. Biển một bên và em một bên”. Cho đến hôm nay, đây là bài tình ca về biển, về người lính biển hay nhất trong số các ca khúc mới.
“Biển sáng” - một ca khúc hiếm có bởi Phạm Trọng Cầu viết nhạc, Trịnh Công Sơn viết lời. Bài hát viết cho một bộ phim cùng tên, viết về những chàng trai đi biển đánh cá được người mẹ, người yêu và bao người thân lo lắng nghĩ suy trước bão dông phía trước. Đến hôm nay, nhiều người vẫn nhớ lời ca rất chất “Trịnh” bởi lãng mạn và đẹp về ngôn ngữ gợi hình: “Cánh chim hải âu nhẹ vút lên trời cao. Lòng bâng khuâng vì trời xanh như màu áo. Sóng xô trời chiều làm nhớ tóc người yêu. Biển xôn xao là một tiếng hát cho nhau”.
Nhạc sĩ Hồng Đăng sáng tác bài hát “Biển hát chiều nay” cho một bộ phim tài liệu về biển nhưng ca khúc lại có cuộc sống độc lập với phim: “Chân trời rất xanh gọi nắng xôn xao. Con thuyền rất vui và nắng vẫn ngọt ngào. Môi cười rất xinh lung linh màu áo. Mây trắng gợi lên những cánh chim hải âu”. Mở lời bức tranh về biển do nhạc sĩ vẽ bằng giai điệu, lời ca thật toàn bích. Hồng Đăng vốn là nhạc sĩ của những điều lãng mạn như: Hoa sữa, Lênh đênh, Kỷ niệm thành phố tuổi thơ... nhưng với “Biển hát chiều nay” thực sự đưa ông lên thành nhạc sĩ tân nhạc có nét riêng đầy sắc màu.
Với “Ru em bằng tiếng sóng”, Dương Thụ đã làm bùng nổ dòng ca khúc mới mang màu sắc tươi trẻ với tiết tấu mới lạ, mạnh mẽ. Lời ca rất độc đáo, đây là bản nhạc mãi mãi hiện đại và xanh tươi cho đến tận hôm nay được giới trẻ hát.
“Biển nỗi nhớ và em” là một trong những bản nhạc do hai người nổi tiếng sáng tác: thơ Hữu Thỉnh - nhạc Phú Quang. Nhạc Phú Quang luôn hấp dẫn người nghe nhạc bởi giai điệu mượt mà giàu nữ tính đầy mê hoặc. Bài hát thật khắc khoải, thật xao xuyến bâng khuâng tới vô bờ. Đây là một bản tình ca về biển đẹp và hay nhất của nền âm nhạc Việt Nam.
Những bản nhạc về biển hay như: “Sao biển” (Phạm Minh Tuấn), “Tình biển” (Trần Quang Huy ), “Xa khơi” (Nguyễn Tài Tuệ )... cùng rất nhiều ca khúc khác đã làm cho biển đến với tâm hồn con người thấm đẫm cảm xúc dạt dào yêu thương.
Dương Trang Hương
