Những năm qua, nhờ sự tích cực tham gia của cộng đồng ngư dân, ngành thủy sản, chính quyền địa phương và sự hỗ trợ của các tổ chức, hệ sinh thái biển Rạn Trào (xã Vạn Hưng, huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa) đã có sự phục hồi mạnh mẽ. Tuy nhiên, hoạt động quản lý, bảo vệ hệ sinh thái vẫn còn gặp nhiều khó khăn.
Chung tay bảo vệ hệ sinh thái biển
Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào có diện tích 89ha, riêng vùng lõi có diện tích 54ha, là rạn san hô chính của Rạn Trào. Rạn Trào được đánh giá có hệ động - thực vật phong phú, đa dạng và độ phủ san hô khá cao với chất lượng tốt so với các rạn khác trong toàn bộ vịnh Vân Phong. Số loài thủy sinh phát hiện ở khu vực Rạn Trào chiếm hơn 50% tổng số loài ở vịnh Vân Phong. Trong đó, san hô chiếm 64%, cá rạn chiếm 69%, cỏ biển chiếm 75% so với tổng số loài ở các rạn khác trong vịnh.
 Chòi canh bảo vệ vùng lõi Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào. |
Năm 2008, Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào được thành lập với mục đích khoanh vùng bảo vệ nguồn lợi các giống loài thủy sản, bảo vệ môi trường biển, nghiên cứu khoa học, tham quan học tập, phát triển sinh kế, tiếp nhận các dự án tài trợ trong và ngoài nước. Từ khi thành lập đến nay, Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào đã nhận được sự hỗ trợ của nhiều tổ chức phi chính phủ như: Liên minh sinh vật biển quốc tế tại Việt Nam, Quỹ hỗ trợ phát triển Đan Mạch, Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên, Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và phát triển cộng đồng, Quỹ phát triển cộng đồng, Dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững… Sau nhiều năm khoanh vùng bảo vệ, công tác bảo vệ và phát triển hệ sinh thái biển Rạn Trào đã đạt được những kết quả tích cực.
Theo bà Thân Thị Hiền - Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng, Rạn Trào là nơi có hệ sinh thái biển rất đặc trưng của Khánh Hòa. Qua nhiều nỗ lực bảo tồn, nhiều loại thủy sản, cá rạn, san hô trước đây bị cạn kiệt thì nay đã được phục hồi mạnh mẽ. Từ khảo sát năm 2020 của Chi cục Thủy sản và các đơn vị liên quan cho thấy, san hô, cỏ biển phát triển rất tốt, mật độ dày, bao gồm: san hô cứng và mềm; rất nhiều loại cá rạn, tôm, cua, ốc, hải sâm, bào ngư, cầu gai… đã quần tụ trong khu vực rạn san hô của khu bảo vệ. Bên cạnh đó, ý thức gìn giữ môi trường biển và nguồn lợi thủy sản của người dân địa phương được nâng cao, tình trạng khai thác hải sản bằng các biện pháp hủy diệt tại khu vực Rạn Trào đã cơ bản được xóa bỏ.
Sẽ khắc phục những khó khăn
Để quản lý, bảo vệ hệ sinh thái biển tại Rạn Trào được tốt hơn, thời gian qua, Chi cục Thủy sản đã phối hợp với Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng xây dựng mô hình đồng quản lý Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào; xây dựng các tổ hạt nhân nhằm tăng cường công tác truyền thông, tuần tra, giám sát, bảo vệ để phát triển; các mô hình sinh kế gắn với du lịch cộng đồng, hỗ trợ người dân chuyển đổi sang các nghề khai thác, nuôi trồng thân thiện hơn với môi trường… Tuy nhiên, việc bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào gặp nhiều khó khăn khi toàn bộ khu bảo vệ chưa được cắm mốc phân vùng, cảnh báo tàu thuyền vào khai thác trái phép. Hiện nay, Tổ quản lý Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào chỉ có 4 người làm việc trên tinh thần tự nguyện vì lợi ích chung của cộng đồng và bảo tồn hệ sinh thái biển, chòi canh bảo vệ trên biển còn thô sơ, phương tiện tuần tra sử dụng xuồng gỗ gắn máy không đảm bảo an toàn… nên khó khăn trong công tác kiểm soát, bảo vệ.
 Thả giống tái tạo nguồn lợi thủy sản tại Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào. |
Ông Nguyễn Trọng Chánh - Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản cho biết: Cùng với sự nỗ lực của tổ quản lý cộng đồng địa phương, sự hỗ trợ của các đơn vị, tổ chức phi chính phủ, để phát triển Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào, đảm bảo sinh kế bền vững cho ngư dân địa phương, ngành thủy sản đang tham mưu Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn báo cáo, đề xuất UBND tỉnh chủ trương đầu tư dự án xây dựng Khu bảo vệ hệ sinh thái biển Rạn Trào. Dự án có các hạng mục đầu tư chính như: Lắp đặt hệ thống phao tiêu báo hiệu và phân vùng bảo vệ tại vùng lõi với số lượng 82 phao bằng vật liệu composite, khoảng cách giữa các phao 50m; đóng mới 1 cano tuần tra; gia cố và sửa chữa chòi canh trên biển.
HẢI LĂNG
